“ตีคลีไฟ” ประเพณีโบราณของไทยที่คล้ายกีฬาฮอกกี้?

“ตีคลีไฟ” ประเพณีโบราณของไทยที่คล้ายกีฬาฮอกกี้?

“ประเพณีตีคลีไฟ” เป็นการละเล่นพื้นบ้านเก่าแก่ของชุมชนบ้านหนองเขื่อง จ.ชัยภูมิ มีตำนานเล่าขานกันมาหลายร้อยปี โดยเริ่มมีการสืบสานและจัดแสดงอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2489 และเป็นประเพณีที่เต็มไปด้วยความตื่นเต้น สวยงาม และอันตรายในคราวเดียวกัน

เดิมทีการละเล่นนี้เกิดจากวิถีชีวิตของชาวบ้านที่เป็นเกษตรกร เมื่อกลับจากทำไร่ทำนา พวกเขาจะไปรออาบน้ำตามแหล่งน้ำธรรมชาติ เช่น คลอง บึง และในช่วงอากาศหนาวจึงได้หากิจกรรมเล่นแก้หนาวหรือเรียกเหงื่อกัน โดยชาวบ้านใช้เหง้าไม้ไผ่ตีลูกนุ่นน้ำหนักเบา แข่งขันกันว่าใครจะตีไปได้ไกลกว่า จึงเรียกการละเล่นนี้ว่า “ตีโหลน” ต่อมาเมื่อถึงช่วงค่ำจะมีการก่อกองไฟเพื่อให้ความอบอุ่น และในขณะที่เล่นอยู่ ลูกนุ่นได้กลิ้งเข้าไปในกองไฟและติดไฟ ด้วยความสนุกสนาน พวกเขาจึงปล่อยให้ไฟลุกไหม้ก้อนไม้แล้วนำออกมาตี จนเกิดประกายไฟที่สวยงาม กลายเป็น “ตีคลีไฟ”

ลักษณะการเล่นตีคลีไฟ

แบ่งผู้เล่นออกเป็น 6 ทีม ทีมละ 4-12 คน ใช้สนามที่คล้ายกับสนามฟุตซอลแต่เป็นพื้นดินหรือหญ้า อุปกรณ์หลัก ได้แก่ เหง้าไม้ไผ่ และ ท่อนไม้งิ้ว ซึ่งใช้ทำเป็นไม้ตีขนาดยาว 10–15 เซนติเมตร ขึ้นอยู่กับความถนัดของผู้เล่นแต่ละคน

กติกาการเล่นมีความคล้ายกับกีฬาฮอกกี้ คือ ผู้เล่นต้องใช้ไม้ตีลูกคลี ส่งต่อและเลี้ยงไปยังแดนฝ่ายตรงข้าม แล้วตีลูกคลีให้เข้าประตูเพื่อทำคะแนน นอกจากนี้ จะมี กองไฟด้านข้างสนาม เพื่อนำลูกคลีมาเผาไฟหรือเปลี่ยนลูกใหม่ให้ติดไฟอยู่ตลอดเวลา โดยมีข้อกำหนดว่า ห้ามตีไม้สูงเกินระดับเอว หากสูงกว่านี้จะถือว่าผิดกติกา และปัจจุบัน กติกาได้มีการปรับปรุงให้เป็นสากลและปลอดภัยมากขึ้น เพื่อลดอุบัติเหตุทั้งสำหรับผู้เล่นและผู้ชม การแข่งขันจะจัดขึ้นในช่วงหัวค่ำ เพราะเมื่อนำลูกคลีมาเผาไฟก่อนตี จะทำให้มองเห็นไฟที่พุ่งเป็นดวงอย่างสวยงาม คล้ายกับ ไฟประทัด

ประเพณีตีคลีไฟในปัจจุบันจัดขึ้นปีละ 1 ครั้ง ในช่วง งานลอยกระทง ของทุกปี ที่ บ้านหนองเขื่อง ตำบลกุดตุ้ม อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ โดยกิจกรรมภายในงานจะมีตลอดทั้งวัน ในช่วงเช้าจะเป็นการแข่งขันปล่อยโคมไฟ,แข่งเรือพาย 5 ฝีพาย,แข่งขันตีคลีไฟของกลุ่มเยาวชนและแม่บ้านตำบลกุดตุ้ม,แข่งขันตีคลีไฟลอดบ่วง,แข่งขันกีฬาพื้นบ้านและฮูลาฮูป และนิทรรศการและประกวดไม้คลี – ลูกคลีไฟ ส่วนในช่วงเย็น (18.00 น. เป็นต้นไป) จะเป็นการแข่งขันตีคลีไฟ 7 คน ซึ่งเป็นไฮไลต์ของงานนี้ ประเพณีตีคลีไฟ จึงไม่ใช่แค่กีฬา แต่เป็น มรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนภูมิปัญญาของคนไทย รวมถึงความสนุกสนาน ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และสืบทอดต่อไปให้กับคนรุ่นหลังได้รู้จัก

ใครที่เคยเห็น ประเพณีตีคลีไฟ หรือเคยร่วมสนุกกับกีฬาสุดเร้าใจนี้บ้าง? มาคอมเมนต์เล่าความประทับใจให้กันฟัง หรือถ้าใครยังไม่เคย คงต้องลองไปสัมผัสด้วยตาตัวเองเเล้วนะ

ขอบคุณข้อมูลจาก

https://www.kodtum.go.th/data.php?content_id=12

https://www.nuac.nu.ac.th/?p=1523

https://culture.cpru.ac.th/.../%E0%B8%95%E0%B8%B5%E0%B8.../

ติดตามข่าวสารและกิจกรรมต่าง ๆ ของแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ได้ที่

Official Web : http://artculture4health.com/

Facebook : https://www.facebook.com/artculture4h

Youtube แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม สร้างเสริมสุขภาพ : http://bit.ly/3YVFSl5

Instagram : https://www.instagram.com/artculture.4health/

Twitter : https://twitter.com/art_culture4h

Tiktok : https://www.tiktok.com/@artculture4health

#สสส #แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ #ประเพณีตีคลีไฟ