สวดพระมาลัย ประเพณีท้องถิ่นเมืองคอน สู่การเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ

สวดพระมาลัย ประเพณีท้องถิ่นเมืองคอน
สู่การเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ

ประเทศไทยเป็นดินแดนที่มีวิถีชีวิตผูกพันกับความเชื่อและศรัทธาในพระพุทธศาสนา ตั้งแต่เกิดจนถึงวาระสุดท้ายของชีวิต หนึ่งในประเพณีสำคัญที่สะท้อนถึงความเชื่อและศรัทธานี้คือ "การสวดพระมาลัย" ซึ่งแม้จะเกือบเลือนหายไปตามกาลเวลา แต่ด้วยความตั้งใจของผู้ที่รักในวัฒนธรรม การสวดพระมาลัยจึงได้รับการฟื้นฟูและยกย่องให้เป็น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ในปี พ.ศ. 2557

การสวดพระมาลัยเริ่มต้นในสังคมไทยจากการใช้สวดเพื่อสั่งสอนบ่าวสาวในงานมงคลสมรส ก่อนที่จะเปลี่ยนบทบาทมาเป็นส่วนหนึ่งของงานศพ ภายหลังการสวดอภิธรรม เมื่อพระสงฆ์กลับวัดแล้ว ญาติผู้เสียชีวิตมักตั้งวงอ่านและสวดหนังสือพระมาลัยเพื่อช่วยคลายบรรยากาศความโศกเศร้า อีกทั้งยังเป็นการสอนหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนาอย่างแยบยล

หนังสือสวดพระมาลัย เป็น กวีนิพนธ์ร้อยกรอง ที่ประพันธ์โดยเจ้าฟ้าธรรมธิเบศ หรือเจ้าฟ้ากุ้ง เนื้อเรื่องกล่าวถึง พระมาลัย พระอรหันต์ผู้มีฤทธิ์ซึ่งเคยไปโปรดสัตว์ในนรกและสวรรค์ โดยวันหนึ่ง พระมาลัยได้รับดอกบัวจากชายยากจนและนำไปบูชาพระเจดีย์จุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระมาลัยได้สนทนากับพระอินทร์และพระศรีอาริย์ถึงความสำคัญของการทำความดีและบำเพ็ญกุศล ซึ่งเป็นแก่นหลักที่ปลูกฝังให้ผู้ฟังตระหนักถึงผลของบุญและบาป

การสวดพระมาลัยโดดเด่นด้วยทำนองที่ไพเราะและเอกลักษณ์เฉพาะตัวของภาคใต้ โดยมีผู้สวดอย่างน้อย 4 คน ได้แก่ แม่แพลง 2 คน และ ลูกคู่ 2 คน บางครั้งใช้เครื่องดนตรีประกอบ เช่น รำมะนาและขลุ่ย หรือไม่มีดนตรีเลย เนื้อหาที่สวดเน้นไปที่เรื่องราวของ นรก สวรรค์ บาป บุญ คุณ โทษ เพื่ออบรมจิตใจของผู้ฟังให้เห็นถึงผลของการกระทำและการดำเนินชีวิตในสังคมอย่างสงบสุข

แม้การสวดพระมาลัยจะเริ่มจางหายไปจากวิถีชีวิตชาวภาคใต้ด้วยผลของกาลเวลา เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง แต่ด้วยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน เช่น คณะครูแก้ว ผลความดี แห่งจังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ยังคงสืบสานและรักษาศิลปะการสวดพระมาลัยไว้ ทำให้มรดกอันทรงคุณค่านี้ยังคงได้รับการยอมรับและสนับสนุน

ด้วยคุณค่าทางวัฒนธรรมที่สะท้อนทั้งความเชื่อ วิถีชีวิต และความศรัทธาของชาวไทย การสวดพระมาลัยได้รับการยกย่องให้เป็น มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ในปี พ.ศ. 2557 ถือเป็นอีกหนึ่งความตั้งใจของคนรุ่นใหม่และหน่วยงานต่าง ๆ ในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทยให้คงอยู่

การสวดพระมาลัยไม่เพียงแต่เป็นการแสดงออกถึงความเคารพต่อพระพุทธศาสนา แต่ยังสะท้อนถึงความงดงามของจิตวิญญาณและภูมิปัญญาของคนไทยที่ควรค่าแก่การสืบสานต่อไปอย่างยั่งยืนในอนาคต

ขอบคุณข้อมูลจาก : 
https://www.tungsong.com/
http://www.m-culture.in.th/

#แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ #สสส #วิสาหกิจเพื่อสังคม #SE #สวดพระมาลัย #มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม #นครศรีธรรมราช #ภาคใต้

ติดตามข่าวสารและกิจกรรมต่าง ๆ ของแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ได้ที่ 
Official Web : http://artculture4health.com/ 
Facebook : https://www.facebook.com/artculture4h 
Youtube แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม สร้างเสริมสุขภาพ : http://bit.ly/3YVFSl5 
Instagram : https://www.instagram.com/artculture.4health/ 
Twitter : https://twitter.com/art_culture4h 
Tiktok : https://www.tiktok.com/@artculture4health