รวมเกร็ดน่ารู้เรื่อง "กินเจ"

รวมเกร็ดน่ารู้เรื่อง "กินเจ"

เรื่อง โดย จักรพันธ์ ปานหลิม

ตำนานเล่าขานเกี่ยวกับเทศกาลกินเจหลายตำนาน ตำนานที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือตำนานเกี่ยวกับเทพเจ้าจามเทวี เล่าว่า เทพเจ้าจามเทวีทรงเป็นผู้ปกป้องคุ้มครองชาวจีนจากเหล่ามารร้าย ในช่วงที่ชาวจีนถูกกองทัพแมนจูรุกราน ชาวจีนจึงรวมตัวกันถือศีลกินเจเป็นเวลา 9 วัน 9 คืน เพื่อเป็นการขอขมาต่อเทพเจ้าจามเทวีและบรรพบุรุษ และเพื่อขอให้เทพเจ้าช่วยปกป้องคุ้มครองพวกเขาจากเหล่ามารร้าย อีกตำนานหนึ่งเล่าว่า เทศกาลกินเจมีจุดเริ่มต้นมาจากเหตุการณ์ที่ชาวจีนได้ร่วมกันต่อต้านกองทัพแมนจูเมื่อ 400 ปีที่แล้ว โดยพวกเขาได้ถือศีลกินเจเป็นเวลา 9 วัน 9 คืน เพื่อเป็นการฝึกฝนตนเองให้เข้มแข็งและเพื่อขอความช่วยเหลือจากเทพเจ้า

อีกเรื่องเล่าหนึ่ง การกินเจในช่วงวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 1 ถึงขึ้น 9 ค่ำเดือน 9 (ตามปฏิทินจันทรคติ) นั้น วัตถุประสงค์เดิม ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการถือศีลตามหลักคำสอนทางศาสนา แต่เพื่อรำลึกถึงวีรบุรุษที่ลุกขึ้นมาโค่นล้มราชวงศ์ชิง และกอบกู้ราชวงศ์หมิง เมี่อประมาณสองสามร้อยปีก่อน หลังจากที่ชาวแมนจูยึดครองราชวงศ์หมิง และสถาปนาราชวงศ์ชิง ชาวฮั่นซึ่งเป็นลูกหลานราชวงศ์หมิงยังมีใจคิดก่อการกบฏเพื่อฟื้นฟูอำนาจทางการเมืองของราชวงศ์หมิงให้กลับคืนมา แต่ก็ไม่สำเร็จ เพราะถูกทางการปราบปรามด้วยมาตรการอย่างเหี้ยมโหดเด็ดขาด
จึงมีผู้พลีชีพไปกับการในครั้งนั้นจำนวนไม่น้อย การกินเจจึงเป็นการรำลึกถึงวีรบุรุษเหล่านี้

เทศกาลกินเจในประเทศไทยเริ่มเข้ามามีบทบาทในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยชาวจีนที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทยได้นำเอาประเพณีนี้เข้ามาเผยแพร่ ในปัจจุบันเทศกาลกินเจในประเทศไทยเป็นเทศกาลที่ได้รับความนิยมอย่างมาก มีการจัดตั้งศาลเจ้าและโรงเจต่าง ๆ ทั่วประเทศ เพื่อประกอบพิธีกรรมและจัดกิจกรรมต่าง ๆ ในช่วงเทศกาลกินเจ โดยมีขั้นตอนการกินเจดังต่อไปนี้
1.งดเนื้อสัตว์ทุกชนิด รวมถึงไข่ เครื่องใน โปรตีนจากสัตว์ และอาหารอื่น ๆ ที่มีเนื้อสัตว์เป็นส่วนประกอบ
2.งดผักที่มีกลิ่นฉุน ได้แก่ ต้นหอม หัวหอม กระเทียม กระเทียมโทน กุ้ยช่าย ใบยาสูบ ฯลฯ
3.งดอาหารรสจัด ทั้งเค็มจัด หวานจัด เปรี้ยวจัด หรือเผ็ดจัด
4.งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
5.ปฏิบัติธรรม เช่น สวดมนต์ นั่งสมาธิ ฟังธรรม เป็นต้น
6.ห้ามดับตะเกียงทั้ง 9 ดวง ในสถานที่อย่างศาลเจ้า โรงเจ โรงทาน หรือสถานที่จัดงานถือศีลกินเจ 
7.ถ้วยชามที่ใส่อาหารจะต้องไม่ปนกัน ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต หรือเบียดเบียนชีวิตใคร ต้องแต่งกายด้วยชุดขาว ห้ามพูดคำหยาบ โกหก ยุยง ส่อเสียด หรือพูดจาไม่เป็นสาระ การกินเจอย่างถูกต้องและเหมาะสมจะช่วยให้ร่างกายได้รับสารอาหารครบถ้วน ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ

สำหรับเทศกาลกินเจในประเทศไทย โดยทั่วไปจะกินเจกันเป็นเวลา 9 วัน ในช่วงเดือน 9 ตามปฏิทินจีน ในช่วงเทศกาลกินเจนี้ ชาวไทยเชื้อสายจีนจะงดการรับประทานเนื้อสัตว์ อาหารทะเล ไข่ นม และผลิตภัณฑ์จากนม รวมทั้งผักที่มีกลิ่นฉุน เช่น กระเทียม หอม และกุยช่าย เชื่อว่าการกินเจเป็นการชำระล้างจิตใจให้บริสุทธิ์ เป็นการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ และเป็นการขอพรจากเทพเจ้า ทั้งนี้ การเลือกกินเจนั้นขึ้นอยู่กับความสมัครใจของแต่ละบุคคล หากใครต้องการกินเจเพื่อเหตุผลใดเหตุผลหนึ่ง ก็ควรศึกษาข้อมูลและวางแผนการกินให้เหมาะสมก่อน เพื่อให้ร่างกายของเราได้รับสารอาหารครบถ้วนและไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพนั่นเอง
นอกจากนั่นข้อดีของการกินเจก็จะมี ช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ โรคมะเร็ง และโรคอ้วน
ช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น ช่วยให้ผิวพรรณสดใส ช่วยให้จิตใจสงบช่วยลดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม
 

“เจ” ในภาษาจีนทางพระพุทธศาสนา หมายถึง “อุโบสถ หรือการรักษาศีล 8” ของศาสนาพุทธนิกายมหายาน ที่จะมีการรักษาอุโบสถศีล ไม่บริโภคอะไรหลังเที่ยงวันตามหลักศีล 8 ข้อ และไม่บริโภคเนื้อสัตว์ เพื่อเป็นการไม่เบียดเบียนสิ่งมีชีวิต ช่วงหลังจึงเรียกคนที่ไม่กินเนื้อสัตว์ว่า “กินเจ” ไปด้วย แต่ถึงกระนั้นการกินเจไม่ใช่เพียงแต่งดเนื้อสัตว์ อาหาร และเครื่องปรุงที่มีส่วนประกอบของเนื้อสัตว์ แต่ยังรวมถึงการรักษาศีล ประพฤติตัวเป็นคนดีทั้งกาย วาจา ใจ อีกด้วย 
การกินเจมีหลากหลาย ขึ้นอยู่กับความเชื่อและมุมมองของแต่ละบุคคลว่าจะเชื่อในแบบไหน เชื่อเพราะเหตุผลอะไรเช่น

1.เหตุผลทางศาสนาและความเชื่อ ศาสนาบางศาสนา เช่น ศาสนาพุทธ ศาสนาฮินดู และศาสนาเชน สอนให้ละเว้นการเบียดเบียนสัตว์ การกินเจจึงถือเป็นการปฏิบัติตามหลักธรรมของศาสนา เป็นการลดกรรมจากการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต
2.เหตุผลด้านสุขภาพ อาหารเจอุดมไปด้วยผักและผลไม้ ซึ่งเป็นแหล่งของสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น
ใยอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ และสารต้านอนุมูลอิสระ การกินเจจึงอาจช่วยส่งเสริมสุขภาพในด้านต่าง ๆ เช่น
ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ โรคมะเร็ง และโรคอ้วน
3.เหตุผลด้านสิ่งแวดล้อม อุตสาหกรรมปศุสัตว์เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่ก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมมากที่สุด การกินเจจึงมีส่วนช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อม เช่น ลดการตัดไม้ทำลายป่า ลดการใช้น้ำและพลังงาน และลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
4.เหตุผลด้านแฟชั่น ในปัจจุบัน กระแสการกินเจกำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ หลายคนจึงเลือกกินเจตาม
เทรนด์แฟชั่น มองว่าเป็นการรับประทานอาหารที่ทันสมัยและใส่ใจสุขภาพ


ขอบคุณแหล่งที่มา

ประวัติน่ารู้ดเี่ยวกับเทศกาลกินเจ จาก

https://www.aurora.co.th/news/page_news/1192/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A5-%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%88.html

ประวัติ เทศกาลกินเจ งานถือศีลกินผัก ของลูกหลานชาวจีน ที่คนจีนไม่ได้กิน ? จาก https://travel.trueid.net/detail/OzAw2ngkN0a7

ประวัติน่ารู้ของ "เทศกาลกินเจ" ประจำปี 2566 มีความสำคัญอย่างไร? จาก  https://www.thairath.co.th/lifestyle/calendar/2211394

เทศกาลกินเจ 2566 เริ่มวันไหน ควรเตรียมตัวอย่างไร พร้อมประวัติความเป็นมา จาก https://www.sanook.com/health/1429/
สายชล แก้วบริสุทธิ์. (2556). เทศกาลกินเจหาดใหญ พื้นที่ประดอษฐ์เพื่อการท่องเท้ี่ยว. หลักสูตรปริญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิตสาขาวิชาพัฒนามนุษย์และสังคม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. https://kb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/9448/1/374287.pdf