ดนตรี ลมหายใจ ชีวิต พิชิตความเครียด

  ...ขอมอบดอกไม้ในสวน นี้เพื่อมวลประชา  

               จะอยู่แห่งไหน จะใกล้จะไกล จนสุดขอบฟ้า 

               ขอมอบ ความหวัง ดั่งดอกไม้ผลิ สดไสวงามตา

               เป็นกำลังใจให้คุณ เป็นกำลังใจให้เธอ เป็นสิ่งเสนอให้มา....

               นี่คือหนึ่งในท่อนเพลงที่นำมาเป็นหลักสูตรดนตรีพัฒนาคุณภาพชีวิต โครงการ “ลมหายใจ... ดนตรี... ชีวิต” ของอาจารย์ดุษฎี พนมยงค์ ผู้เชี่ยวชาญด้านดนตรีและสรีระวิทยา

              .... เมื่อฟังเพลง เพลงนี้แล้วคุณจะคิดถึงอะไร?

              .... ถ้าเป็นฉัน ฉันคงคิดถึงความสุขในฐานะที่เป็นผู้รับ แม้กระทั่งการเป็นผู้ให้ก็คงมีความสุขเช่นกัน

             สังคมเมืองปัจจุบันเต็มไปด้วยความเครียด ไม่ว่าจะเป็นเครียดเรื่องงาน เครียดเรื่องครอบครัว  เครียดเรื่องความรัก หรือแม้แต่ปัญหาสุขภาพ ก็เป็นสิ่งเร้าอยู่ไม่ใช่น้อย หลายคนอาจหันหน้าเข้าหาวัด ปฏิบัติธรรม เพื่อสงบจิตสงบใจ แต่วันนี้หลักสูตรดนตรีพัฒนาคุณภาพชีวิตในโครงการลมหายใจ...ดนตรี...ชีวิต.. ถือเป็นวิธีผ่อนคลายอีกหนึ่งทางเลือกที่เหมาะสมจะนำมาใช้เพื่อปรับคุณภาพชีวิตของเราให้สดใสขึ้นได้

               ลมหายใจ...ดนตรี...ชีวิต...โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ ภายใต้การสนับสนุนจากแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส.  ในครั้งนี้นั้นมีจุดเด่นตรงที่ทุกๆ กิจกรรมต้องฟังอย่างเลือกสรรและสร้างสรรค์ จึงจะเกิดประโยชน์สูงสุดเพื่อการมีสุขภาวะที่ดี ตามเหตุและผลที่ว่า...

...ทำไมถึงต้องนำดนตรีมากำหนดลมหายใจ ดนตรีมีประโยชน์อย่างไร?

 นพ.สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบประสาทและสมอง ชี้ให้เห็นว่าดนตรีใช่เพียงแต่จะทำให้ผู้ฟังรู้สึกผ่อนคลาย หากยังมีประโยชน์ต่อสมอง และนำมาใช้ในการรักษาโรคทางระบบประสาทได้  ในช่วงที่เราฟังดนตรีอยู่นั้นเสียงจะถูกแปลงเป็นกระแสประสาทแล้วถูกส่งไปแปลผลยังสมอง จากนั้นจะมีการติดต่อประสานงานกันของสมองหลายส่วน ซึ่งควบคุมระบบต่างๆ ของร่างกาย ได้แก่ อารมณ์ ความทรงจำ การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ ระบบการหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมไปถึงส่วนเล็กๆ ของร่างกาย เช่น รูขุมขนและต่อมเหงื่อ ดังนั้นจึงเห็นได้ว่า ดนตรีที่เราได้ยินมีอิทธิพลต่ออวัยวะต่างๆ ของร่างกายอย่างมาก

              ซึ่งอาจารย์ดุษฎี พนมยงค์ เจ้าของโครงการลมหายใจ...ดนตรี...ชีวิต... เล่าว่า  โครงการนี้จัดมาแล้วมากกว่า 20 ปี เพื่อใช้ปรับคุณภาพชีวิตของคนไทยส่วนใหญ่ที่มีคุณภาพชีวิตแย่ลงทุกปี โดยกิจกรรมนี้จะแตกต่างจากการปฏิบัติธรรมอย่างเห็นได้ชัด คือ การนำเสียงดนตรีมาเป็นเครื่องนำทางไปสู่สมาธิและปัญญา การออกท่าทางเคลื่อนไหวร่างกาย อย่างช้าๆ เพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อ หรือแม้กระทั่งการฝึกเปล่งสียงอย่างเป็นธรรมชาติ เพื่อเพิ่มปริมาณออกซิเจนในร่างกาย ล้วนแต่มีส่วนช่วยในการผ่อนคลายจิตใจทั้งสิ้น

              ทำไมต้องเป็น ลมหาย ดนตรี ชีวิต อาจารย์ดุษฎี พนมยงค์ บอกว่า  เมื่อครั้งหนึ่งได้เคยไปจัดอบรมที่เสถียรธรรมสถาน แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต ท่านได้มีโอกาศเข้ารับการอบรมด้วย หลังจากเข้ารับการอบรมท่านเล็งเห็นว่า 3 สิ่งนี้สัมพันธ์กัน ท่านจึงเป็นคนตั้งชื่อนี้ให้ หลังจากนั้นก็ใช้เป็นชื่อโครงการมาโดยตลอด มีหลายคนถามว่าจะได้อะไรกลับไปเมื่อเข้ารับการอบรม

               เรื่องนี้ตอบได้เลยว่า อย่างน้อยที่สุดสิ่งที่ท่านจะได้ คือ จิตใจที่ดีขึ้นแน่นอน  เพราะ “สังคมจะดีขึ้น ถ้าทุกคนรู้จักธรรมะ” หรืออีกนัยย์หนึ่งคือต้องรู้จักตัวเองนั่นเอง การปฏิบัติเหล่านี้ล้วนแฝงไปด้วยหลักธรรมล้วนๆ โดยที่ผู้เข้ารับการอบรมจะซึมซับเองโดยไม่รู้ตัว ด้วยการคัดสรรเครื่องเล่นดนตรีและบทเพลงมาเป็นอย่างดี เพื่อให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมรู้สึกผ่อนคลายเมื่อได้ฟัง ซึ่งจะประกอบเสียงจากธรรมชาติและเครื่องดนตรีผสมผสานกัน

              โดย อาจารย์ดุษฎี พนมยงค์ บอกต่อว่า เสียงจากธรรมชาตินี้ประกอบไปด้วย เสียงฝนตก เสียงคลื่นในทะเล เสียงน้ำในลำธาร เสียงนกร้อง เสียงไก่ขัน เสียงสุนัขเห่าฯลฯ ผสมผสานกับเสียงจากเครื่องดนตรีประเภทดีด เช่น เปียโน พิณ ระนาด ฯลฯ ประเภทสี เช่น ไวโอลิน เชลโล่ ประเภทเป่า เช่น ฟลุท โอโบ คาริแน็ตฯลฯ โดยหลีกเลี่ยงเสียงร้องของมนุษย์ ทั้งหมดนี้จะเน้นการฟังประกอบกับการนั่งหรือนอนอย่างมีสมาธิ พร้อมกับท่าทางต่างๆ เพื่อการผ่อนคลาย แต่ยังคงยึดหลักการฝึกเกร็งกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ของร่างกาย  เมื่อเกร็งแล้วจึงจะผ่อนคลายกล้ามเนื้อได้อย่างเต็มที่ซึ่งการปฏิบัติทุกๆ แบบฝึกหัดประกอบการหายใจที่แบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนหายใจเข้า ทางจมูกและปาก (เน้นจมูก) เปรียบเสมือน ความรักการกลั้นหายใจ ให้หยุดคิดชั่วขณะ และการหายใจออก (บางครั้งเปล่งเสียง ZZZZZZ) เปรียบเสมือน การให้ ตามแบบฉบับของหลักสูตรดนตรีพัฒนาคุณภาพชีวิต “ลมหายใจ...ดนตรี...ชีวิต” การฟังดนตรีเพื่อการผ่อนคลาย นั่นเอง

           คุณก็สามารถทำได้ด้วยตัวเอง ลองเถอะเพียงแค่กำหนดลมหายใจ ไปตามจังหวะดนตรี และเสียงเพลงจากธรรมชาติ รับรองจิตใจจะโล่ง โปร่ง สดใสแน่นอน...