ทำไม? ...เราต้องขับเคลื่อนวัฒนธรรม : ประเทศไทยเป็นประเทศที่เก่าแก่และมีวัฒนธรรมประจำชาติที่เกิดจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษและพัฒนาหล่อหลอมขึ้นในสังคม

ทำไม? ...เราต้องขับเคลื่อนวัฒนธรรม 

ประเทศไทยเป็นประเทศที่เก่าแก่และมีวัฒนธรรมประจำชาติที่เกิดจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษและพัฒนาหล่อหลอมขึ้นในสังคมไทย จนมีความเป็นเอกลักษณ์ของตนเองไม่ว่าจะเป็นภาษา วรรณคดี ศิลปวัตถุ ดนตรี อาหารและการแต่งกาย ซึ่งเป็นวัฒนธรรมของสังคมไทยที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นไม่เหมือนชาติใดในโลกนี้...

          คำว่า “วัฒนธรรม” โดยทั่วไปหมายถึง รูปแบบของกิจกรรมมนุษย์และโครงสร้างเชิงสัญลักษณ์ที่ทำให้กิจกรรมนั้นเด่นชัดและมีความสำคัญ “วิถีการดำเนินชีวิต” ซึ่งเป็นพฤติกรรมและสิ่งที่คนในหมู่ผลิตสร้างขึ้น ด้วยการเรียนรู้จากกันและกัน และร่วมใช้อยู่ในหมู่พวกของตน ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามยุคสมัยและความเหมาะสม แต่ถ้าเป็นในวิชาหน้าที่พลเมืองจะแปลว่าสิ่งที่มนุษย์เปลี่ยนแปลงเพื่อความเจริญงอกงามและสืบต่อกันมา

          คำว่า “งอกเงย” ถ้ามันดีมันก็จะ “งอกงาม” ถ้ามันไม่ดีมันก็จะ “งอกง่อย” 

          คำว่า “วัฒนะ”เป็นคำกลางๆ แปลว่า ความเจริญ ความงอกงาม

          คำว่า “ธรรม” แปลว่า ทรงไว้ ธรรมในที่นี้ ธ.ธง ส่วน ร.เรือนั้นคำว่า ธร หรือ ธะ-ระ นั้นแปลว่าทรงไว้ ทรงไว้ซึ่งสภาพความเป็นเช่นนั้น นี่คือรากศัพท์ของคำว่าธรรม

           ฉะนั้น “วัฒนธรรม” ก็หมายถึง การทรงไว้ซึ่งการงอกเงยขึ้น “วัฒนธรรม” ในความหมายจำกัดความไว้คือสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นนั่นเอง

           เมื่อเป็นเช่นนี้อาจารย์เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ บอกว่า “วัฒนธรรมเป็นวิถีชีวิต” วัฒนธรรมเป็นคำกลางๆ คำกลางๆ ภาษาพระเขาเรียกว่า “อัพยากตธรรม” หมายความว่ามันยังไม่ดี ไม่ชั่ว ไม่เลว เช่น คนฉลาด คนขยัน ก็เป็นคำกลางๆ ไม่ได้บอกว่าดีหรือเลว ความฉลาด ความขยัน ความซื่อสัตย์ เหมือนกันหมามันภักดีต่อเจ้าของ แต่เจ้าของเป็นโจรมันก็ภักดีต่อโจร เพราะฉะนั้นความซื่อสัตย์ก็เหมือนกันเป็นคำกลางๆ แต่ถ้านำไปพัฒนาในทางที่ดีเขาเรียกว่า “อารยธรรม” แต่ถ้าพัฒนาไปในทางที่ไม่ดีก็เป็น “หายนะ” หรือ “หายนธรรม” ฉะนั้นเมื่อมี 2 แง่ เวลาที่เรานำมาใช้ขอให้เข้าใจและนำไปใช้ให้เหมาะสมและถูกต้องตรงกัน

           “ส่วนในเรื่องสถานะของวัฒนธรรมนั้นมันเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น กำหนดขึ้นเพื่อให้ชีวิตดำรงอยู่อย่างเป็นปกติสุข เมื่อพูดในทางเศรษฐกิจ สังคม การเมือง วัฒนธรรมเป็นผลผลิตของ 3 สิ่งนี้ เปรียบเทียบเหมือนต้นไม้ต้นหนึ่งที่มีส่วนสำคัญของต้นไม้อยู่ 3 ส่วน คือราก ลำต้น แล้วก็เรือนยอด เรือนยอดก็คือกิ่งก้านสาขา ใบรวมทั้งดอกและผลด้วย ซึ่งต้นไม้ทุกต้นจะมีลักษณะ 3 ส่วนเท่ากัน เศรษฐกิจ สังคม การเมือง เศรษฐกิจก็คือราก สังคมคือลำต้น การเมืองคือเรือนยอด ซึ่งจะแยกกันไม่ได้เลย เราจะมองปัญหาเฉพาะส่วนไม่ได้” อาจารย์เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ บอก

วัฒนธรรม แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

วัฒนธรรมทางวัตถุ คือ เครื่องมือ เครื่องใช้ ที่มนุษย์ใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อความสุขทางกาย อันได้แก่ ยานพาหนะ ที่อยู่อาศัย ตลอดจนเครื่องป้องกันตัวให้รอดพ้นจากอันตรายทั้งปวง

วัฒนธรรมทางจิตใจ เป็นเรื่องเกี่ยวกับเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจของมนุษย์ เพื่อให้เกิดปัญญาและมีจิตใจที่งดงาม อันได้แก่ ศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม คติธรรม ตลอดจนศิลปะ วรรณคดี และระเบียบแบบแผนของขนบธรรมเนียมประเพณี

 อาจารย์เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ บอกต่อว่า สำหรับแนวโน้มในการเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรม ไม่ว่าในทางยอมรับหรือต่อต้าน ย่อมขึ้นอยู่กับรากฐานของวัฒนธรรมในสังคมนั้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมอาจเกิดมาจากสิ่งแวดล้อม การค้นพบ (และอิทธิพลภายในอื่นๆ) และการติดต่อสัมพันธ์กับวัฒนธรรมอื่นก็ได้

แล้วทำไม? ...เราต้องขับเคลื่อนวัฒนธรรม นั่นเพราะ

"วัฒนธรรมคือวิถีแห่งชีวิต                     ของคนคิดคนทำคนสร้างสรรค์

เพื่อประโยชน์เป็นอยู่รู้แบ่งปัน                ไปตามขั้นครรลองของชีวิต

ศิลปะนั้นเป็นความเจนจัด                    จากปฏิบัติการงานการประดิษฐ์

ศิลปวัฒนธรรมจึงนำคิด                       ให้รู้ทิศรู้ทางรู้ย่างเท้า

พื้นฐานบ้านเราคือชาวบ้าน                   ทำงานไร่นามาก่อนเก่า

เป็นปู่เป็นย่าตายายเรา                       ปลูกเหย้าแปลงย่านเป็นบ้านเมือง

เป็นเมืองเรืองรุ่งเป็นกรุงไกร                  ลูกไทยหลานไทยได้ฟูเฟื่อง

น้ำใจไมตรีมีนองเนือง                         จากเบื้องบรรพกาลถึงวันนี้

ศิลปวัฒนธรรมประจำชาติ                             เอกราชเอกลักษณ์เอกศักดิ์ศรี

เป็นคันฉ่องส่องความงามและความดี         เป็นโคมฉายช่วยชี้วิถีชน ฯ"

นี่แหละวัฒนธรรมความเป็นไทย “ของเรา”