หุ่นสาย ยี่สาร กับตำนานฉบับจิ๋ว

“เตง ตุ เล็ง ตุ เล็ง ตุ เล้ง ตุ เลง ตุ๊ เหล่ง เฮ้ 

เตง ตุ เล็ง ตุ เล็ง ตุ เล้ง ตุ เลง ตุ๊ เหล่ง เฮ้” 

สำเนียงเสียงขับร้องเพลงประกอบ “ละครหุ่นสาย” เรื่อง “สุดสาครฉบับจิ๋ว” ที่น้องๆ จากเครื่อข่าย โครงการหุ่นสายยี่สารจิ๊กกิ้ว อ.อัมพวา จ.สมุทรสงคราม ได้นำมาแสดงในงาน “คนไทยขอมือหน่อยปี 2”  ที่ ลานหน้าศูนย์การค้าเซ็นทรัลทรัลเวิลด์ สร้างรอยยิ้ม และความสนุกสนาน เรียกความสนใจจากคนที่ผ่านไปผ่านมาให้หยุดยืนดูกันทุกสายตา...

แต่ก่อนจะเล่าถึงชุดการแสดงที่ศิลปินตัวน้อยฝึกซ้อมนำมาโชว์นั้น ต้องขอเล่าถึงปูมหลัง “ละครหุ่นสาย” ของ คณะช่อชะคราม กันเสียก่อน...สำหรับ “โครงการหุ่นสายยี่สารจิ๊กกิ้ว”  ได้รับการสนับสนุนโดยแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส.  เมื่อปลายปี 2550 โดยเริ่มออกแสดงเรื่องแรกในชื่อเรื่องว่า “สายเกินไป” เป็นการรณรงค์ลด ละ เลิก เหล้า โดยนำหุ่นมาเป็นสื่อรณรงค์เพื่อให้ผู้คน เยาวชน และเด็กๆ ในชุมชนสามารถเข้าใจได้ง่าย เอกลักษณ์หรือความโดดเด่นของหุ่นสาย คือ ความน่ารักของตัวหุ่นที่ไม่ว่าจะขยับเขยื้อนอริยาบทไหนก็สมจริง เมื่อขึ้นแสดงทำให้ผู้ชมชอบใจในตัวหุ่น การเชิด “ละครหุ่นสาย” นี้ ได้น้องๆ เยาวชนจากโรงเรียนวัดเขายี่สาร (ประมุขเวชกิจ) มาเป็นผู่ส่งสารความสุขแก่ผู้ชม

ในงาน “คนไทยขอมือหน่อย ปี2” น้องๆ ได้นำการแสดงมาให้ชม 2 เรื่อง ก่อนเริ่มการแสดง ได้นำหุ่นสายมาแดนซ์โชว์ เพื่อเรียกน้ำย่อย จากนั้นจึงเริ่มแสดงในชุดแรกเรื่อง “สายเกินไป”  ซึ่งเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับ “ชายผู้ติดเหล้า ที่เฝ้าแต่จะขอเงินแม่” เมื่อมองไปรอบๆ เวทีพบว่าผู้ที่ได้ดูการแสดงชุดนี้ต่างยิ้มปนน้ำตากันเลยทีเดียว 

                ส่วนการแสดงชุดที่ 2 ชื่อเรื่อง “สุดสาครฉบับจิ๋ว” เป็นการหยิบยก ตอนที่สุดสาครได้ขี่ม้านิลมังกรตามหาพระบิดา จนไปเจอชีเปลือยหลอกล่อ ผลักตกเหว แย่งไม้เท้าวิเศษและม้านินมังกรไป แล้วนึกถึงคำพระเจ้าตาที่กล่าวไว้ว่า

“ แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์    มันแสนสุดลึกล้ำกำหนด 

แม้เถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด    ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน” 

                การดำเนินเรื่อง เต็มไปด้วยความเพลิดเพลิน ผู้รับหน้าที่พากษ์เสียง ต่างใส่อารมณ์ขบขันได้อย่างต่อเนื่อง สอดคล้องกับผู้เล่นดนตรี ตีกลองรับได้พอดิบพอดีกันเสียจริง  ผู้รับชมต่างอิ่มเอมเต็มไปด้วยความสุข

เรื่องนี้นัยย์หนึ่งเพื่อสร้างความบันเทิงให้แก่ผู้รับชม อักนัยย์นั้นแฝงถึงความสละสลวยของภาษาไทย และการใช้ภาษาไทยให้ถูกต้อง ไม่ให้ภาษาเพี้ยนไปตามสังคมนิยม

ด.ช.จีรัตน์ หัดเผย น้องสไปซ์ อายุ 9 ปี  (รับหน้าที่ตีกลอง) บอกว่า ข้อดีของการตีกลอง คือได้ ฝึกกล้ามเนื้อ ฝึกการจำจังหวะเพลง  ดนตรีชนิดนี้ ผมว่ามันทำให้เพลงไพเราะขึ้นและทำให้ผู้เชิดหุ่นครึกครื้นด้วยครับ  ผมฝึกมา 2 ปีแล้ว ได้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ กล้าแสดงออกมากขึ้น การร่วมกิจกรรมกับโครงการหุ่นสาย ทำให้ผมเรียนรู้ว่า ถ้าขาดคนใดคนหนึ่งในทีม การทำงานจะไม่สำเร็จครับ

ด้านด.ญ.นันท์นภัส แสงนาค อายุ 9 ขวบ น้องแอนฟิวส์ (รับหน้าที่ภาคเสียง) เล่าว่า เห็นพี่ๆ รุ่นก่อนเล่นแล้วดูสนุกเลยอยากลองมาเข้าร่วมโครงการหุ่นสาย อาจารย์จะเป็นคนเลือกว่าเรามีพรสวรรค์ทางด้านไหน ขั้นต้นต้องฝึกอ่าน อ่านให้คล่องก่อน โดยใช้เวลาซ้อมช่วงพักกลางวัน และวันเสาร์อาทิตย์  สิ่งที่ได้จากการเข้าร่วมคณะหุ่นสาร คือ  ได้ความรู้  ฝึกนิสัยตรงต่อเวลา ที่สำคัญต้องทำงานเป็นทีม ก่อนมาแสดงก็ใช้เวลาซ้อม 2-3 ครั้งก่อน โดยเรื่อง “สุดสาครฉบับจิ๋ว” นั้น สอนให้รู้จักการใช้ภาษาไทย เพราะภาษาไทยเป็นภาษาที่งดงามควรอนุรักษ์ ส่วนเรื่อง “สายเกินไป” จะรณรงค์เกี่ยวกับ การลด ละ เลิก เหล้า และสอนให้รู้ว่า “การกินเหล้าทำให้คนขาดสติ อาจทำร้ายคนใกล้ชิดให้เสียชีวิตได้” วันนี้รู้สึกภูมิใจมากที่ได้มีโอกาสมาเผยแผ่วัฒนธรรมให้คนอื่นรู้ และดีใจที่เห็นคนดูมีความสุข จึงอยากชวนเพื่อนๆ มาร่วมกิจกรรม ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

ส่วนด.ญ.ณัฐชา ขจรวงศ์ น้องเพลง อายุ 11 ปี หัวหน้าทีม (รับหน้าที่เชิดหุ่น) กล่าวว่า เพราะเห็นรุ่นพี่รุ่นก่อนๆ เชิดหุ่นแล้วดูสนุก จึงลองมาฝึกดู  ในการเชิดเราต้องมีจินตนาการของผู้เชิดไปด้วย และที่สำคัญต้องรู้ส่วนประกอบของหุ่น เช่น รู้ว่ามีสายเชิดหุ่น 9 เส้น โยงไปที่ แขน  ขา  ไหล่ หัว และสะโพก อาจารย์ได้สอนการควบคุมหุ่น เริ่มจาก การเดิน การไหว้ และการกราบ เมื่อฝึก ครบ 1 เดือน ท่านจึงจะให้ออกงาน

โดยส่วนใหญ่น้องเพลงบอกว่า ตนจะได้เชิดเป็นตัวเด่นๆ จากการได้เชิดมากว่า 4 ปี ได้เห็นการเปลี่ยนแปลงของตัวเองหลายอย่าง เช่น ตัวเองจะเชิดหุ่นคล่องขึ้น เพื่อนในทีมช่วยเหลือกันมากขึ้น ในการแสดงอาจจะติดขัดบ้างบางครั้ง แต่มีอาจารย์คอยช่วยให้คำปรึกษา ทุกอย่างจึงผ่านไปได้ด้วยดี จุดเด่นของการเล่นละครหุ่นสาย คือ การสร้างหุ่นให้มีชีวิตชีวา พร้อมกับเล่าเรื่องอิงเหตุการณ์ต่างๆ ในปัจจุบัน เนื้อเรื่องที่แสดงวันนี้ รับรองว่าผู้ที่ได้ดู จะได้ทั้งความรู้ สาระ และความสนุก หลายๆ อย่าง

น้องเพลง  ยังบอกต่ออีกว่า อยากฝากถึงน้องๆ รุ่นต่อไป ให้ช่วยกันอนุรักษ์ “ละครหุ่นสาย” กันไว้ มันเป็นสิ่งที่ดีค่ะ ถ้าเรียนจบ ป.6 แล้ว ตนก็จะผันตัวเองมาเป็นพี่เลี้ยงช่วยน้องๆ รุ่นต่อๆไป

วันนี้น้องๆ จากคณะละครหุ่นสาย ต่างมุ่งมั่นทำตามปณิทานของตน เพื่อสร้างสรรค์สังคม เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมไทย และเพื่อรณรงค์ให้คนในชาติได้เห็นความสวยงาม ของการแสดงในท้องถิ่น ที่ทุกวันนี้เริ่มหาดูได้ยากแล้ว เราควรจะอนุรักษ์ไว้ หรือปล่อยให้ถูกกลืนหายไป คุณเท่านั้นที่รู้.....