เทศกาลทอดกฐิน
หมวดหมู่ บทความ
, 24 มกราคม 66
ในทางพุทธศาสนา หลังออกพรรษาเราจะเห็นกิจกรรมหนึ่งที่ทำสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน นั่นคือ "เทศกาลทอดกฐิน"
ซึ่งจะเริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ซึ่งในปีนี้จะเริ่มกันมาตั้งแต่ 11 ตุลาคม ไปจนถึงวันที่ 8 พฤศจิกายน...แล้วเพื่อนๆ รู้กันมั๊ยว่าคำว่า "กฐิน" นั้นหมายถึงอะไร...ปันศิลป์ปันสุขจะมาเล่าให้ฟังครับ
กฐินก็คือ “ผ้าพิเศษที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตแก่ภิกษุสงฆ์เฉพาะกฐินกาล” (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔)
โดยหลักการของกฐินนั้นก็คือ ภิกษุที่จำพรรษาครบ 3 เดือน เมื่อออกพรรษาแล้ว ก็จะเป็นฤดูกาลเปลี่ยนเครื่องนุ่มห่มชุดเดิมชุดเดียวที่ใช้มาตลอดทั้งปี จึงมีพุทธบัญญัติว่า เวลาที่หาผ้ามาเปลี่ยนกำหนดภายใน 1 เดือนหลังจากวันออกพรรษา ซึ่งชาวบ้านที่รู้ก็จะมีศรัทธาสงเคราะห์ภิกษุ จึงเอาผ้าไปถวาย เรียกว่า "ทอดกฐิน"
ในสมัยก่อนภิกษุต้องตัดเย็บจีวรใช้เอง อุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในการตัดเย็บ คำบาลีเรียกว่า “กฐิน” แปลว่า กรอบไม้ขึงผ้า หรือที่คำไทยเรียกว่า "ไม้สะดึง" เวลาจะตัดเย็บต้องเอาผ้าขึงกับไม้สะดึง ผ้าที่เอามาทำด้วยเครื่องมือนี้จึงเรียกว่า "ผ้ากฐิน"
ซึ่งชาวบ้านเอาผ้ามาถวายภิกษุที่จำพรรษาอยู่ด้วยกัน ถวายเป็นของสงฆ์ ที่เรารู้จักกันว่า “สังฆทาน” ซึ่งจะได้อานิสงส์มากกว่าถวายเป็นส่วนตัว แต่เมื่ออยู่รวมกันหลายรูป ผ้าที่ชาวบ้านถวายมีผืนเดียว แล้วจะทำอย่างไร
จึงมีพุทธานุญาตให้ปฏิบัติดังนี้
1. ให้ภิกษุที่จำพรรษาอยู่ด้วยกันทั้งหมดประชุมกัน ลงมติยกผ้าผืนนั้นให้แก่ภิกษุรูปใดรูปหนึ่งที่เห็นสมควร
2. ภิกษุที่สงฆ์ลงมติยกผ้าให้เอาผ้านั้นไปดำเนินการตัดเย็บย้อมทำเป็นเครื่องนุ่งห่มผืนใดผืนหนึ่ง จะเป็นสบง จีวร หรือสังฆาฏิ ก็สุดแต่จะสามารถทำได้ โดยภิกษุทุกรูปจะต้องช่วยทำด้วย
3. ภิกษุที่สงฆ์ลงมติยกผ้าให้นำผ้าที่ทำเสร็จแล้วมาเข้าที่ประชุมสงฆ์อีกครั้งหนึ่ง เพื่อแจ้งให้ที่ประชุมทราบว่าทำผ้าเสร็จแล้ว
4. ที่ประชุมรับทราบและร่วมกันแสดงความยินดี นั่นคือที่เราใช้คำพูดว่า “อนุโมทนา”
ขั้นตอนทั้ง 4 นี้ เรียกเป็นภาษาพระว่า “กรานกฐิน”
ชาวบ้านทอดกฐิน พระรับกฐิน แล้วเอาไปกรานกฐิน
ทั้งหมดนี้คือภาพรวมของกฐิน เมื่อพูดว่าทอดกฐินจะได้เข้าใจและมองเห็นภาพตลอดสายว่า ทอดกฐินคือใครทำอะไรและอย่างไร หวังว่าเพื่อนๆ จะเข้าใจคำว่ากฐินกันมากขึ้นนะครับ
โครงการปันศิลป์ ปันสุข
โดย : แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส)
ที่ตั้งสานักงาน :
128/177 ชั้น 16 อาคารพญาไทพลาซ่า ถนนพญาไท แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 10400
128/177 Phayatai Plaza, 16th Fl., Phayathai Rd., Rajthevee, Bangkok 10400 Thailand
โทรศัพท์ : 02-129-3897-8
โทรสาร : 02-129-3899
อีเมล : [email protected]
