บานอ กลองหนังหายาก เอกลักษณ์จากนราธิวาส ขับขานจังหวะเครื่องดนตรีแห่งภูมิปัญญาภาคใต้

บานอ กลองหนังหายาก เอกลักษณ์จากนราธิวาส

ขับขานจังหวะเครื่องดนตรีแห่งภูมิปัญญาภาคใต้

เมื่อพูดเครื่องดนตรีให้จังหวะอย่างกลองของภาคใต้ ที่มีความแปลกตาและน้อยคนที่จะรู้จัก กลองบานอ นับเป็นหนึ่งในนั้น เพราะปัจจุบันนี้มีเพียงอำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส ที่ยังมีให้ชมอยู่ ซึ่งนายสุดิน ดอเลาะ เป็นผู้สืบทอดตั้งแต่การทำกลองบานอ จนถึงวิธีการเล่น เขาคลุกคลีกับการทำกลองบานอตั้งแต่อายุ 15 ปี ทำให้เขาเป็นปราชญ์ชาวบ้านผู้ซึ่งเรียกได้ว่าเป็นผู้เปี่ยมทักษะเชิงช่างในการสร้างกลองบานอ

กลองบานอเป็นกลองขึงหนังหน้าเดียว ลักษณะคล้ายกลองรำมะนาแต่ใหญ่และยาวกว่า ทำจากไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้หลุมพอ ตัวกลองทรงกระบอก หัวท้ายไม่เท่ากัน ด้านหน้ากว้างกว่าด้านหลัง หนังหน้ากลองทำจากหนังควาย มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 45 ซม. นิยมวาดดอกต้นข้าวตกแต่งบนหน้ากลอง หนังยึดด้วยเชือกหรือหวายและลิ่มไม้ 13 อัน ไม้ตีทำจากไม้แข็ง ยาวประมาณ 20 ซม. มีปลายพันด้ายหรือยางและบ่วงคล้องมือเพื่อป้องกันหลุดเมื่อใช้งาน มีแผ่นหนังวงกลมภายในกลองช่วยเพิ่มเสียงกังวาน กลองบานอ 7 ใบมีขนาดและเสียงเหมือนกันทุกใบ ตั้งอยู่บนฐานไม้รูปทรงคล้ายเรือกอและ การเล่นใช้ผู้เล่น 2 คนต่อกลอง 1 ใบ รวม 14 คนสำหรับกลอง 7 ใบ

นิยมเล่นเพื่อความเพลิดเพลิน คลายความเหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน โดยจะบรรเลงประกอบกับการแสดงเสมอ สามารถใช้เพื่อสื่อสาร บอกข่าว ประโคมเสียง เพื่อแจ้งข่าวหรือกิจกรรมในหมู่บ้าน และใช้เป็นสื่อในการสร้างความสามัคคีได้อีกด้วย เพราะชาวบ้านจะมีการประกวดตีกลองกับหมู่บ้านอื่นๆ หากแพ้จะถือว่าเป็นการปราชัยของคนทั้งหมู่บ้าน ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องธรรมดาของการแข่งขัน ในโอกาสต่อไปก็จะต้องช่วยกันทำใหม่ให้ดีกว่าเดิม

และปัจจุบันนี้นอกจากกลองบานอจะเหลือเพียงที่อำเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส ให้ได้ชมเพียงที่เดียวแล้ว การหาวัสดุอุปกรณ์ในการทำกลองบานอ เช่น ไม้หลุมพอ หนังควาย ยังเป็นเรื่องที่ยาก เพราะไม้หลุมพอเป็นไม้หวงห้าม ต้องมีการขออนุญาตกับกรมป่าไม้ ส่วนหนังควายไม่มีในพื้นที่ใกล้เคียงจึงต้องซื้อจากพื้นที่อื่น ทำให้กลองบานอเป็นเครื่องดนตรีที่มีความประณีตในการสรรสร้างแล้ว ยังควรได้รับการเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น เพื่อเป็นการอนุรักษ์ สืบทอด ส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นให้อยู่กับคนไทยสืบไป

#แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ #สสส #วิสาหกิจเพื่อสังคม #SE #บานอ #กลองบานอ #นราธิวาส #เครื่องดนตรี

ติดตามข่าวสารและกิจกรรมต่าง ๆ ของแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สสส. ได้ที่

Official Web : http://artculture4health.com/

Facebook : https://www.facebook.com/artculture4h

Youtube แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรม สร้างเสริมสุขภาพ : http://bit.ly/3YVFSl5

Instagram : https://www.instagram.com/artculture.4health/

Twitter : https://twitter.com/art_culture4h

Tiktok : https://www.tiktok.com/@artculture4health